Ang Kaldera ng Olympus Mons

-

Ano ba ang kaldera ng isang bulkan?  Ang Kaldera ng bulkan ay isang pormang heolohikal na halos bilog ang hugis at karaniwang natatagpuan sa tuktok o edipisyo ng bulkan. Ito ay nabubuo dahil sa pagkaubos ng magma sa ilalim ng lupa,  dahil sa pagsabog ng bulkan,  o kaya’y dahil sa pagdaloy nito palayo sa lalagyan ng magma (magma chamber). Ang paligid ng mga kaldera ay karaniwang may mga biyak (o faults).  Ang mga biyak na ito ay nagpapatunay na may paggalaw ang bahagi na ito (karaniwang bumababa ang sahig ng kaldera kumpara sa mga paligid nito).

 
Halimbawa,  isang grupo ng mga kaldera ay matatagpuan sa tuktok ng Olympus Mons (Mars), ang  pinakamalaking bulkan sa Solar System.  Ang mga kaldera na ito ay nagpatung-patong, dahil sa patuloy na pagbaba ng sahig ng kaldera (dahil sa sunud-sunod pagkaubos ng magma sa ilalim nito----dahil sa pagsabog ng bulkan,  o kaya ay pag-anod ng magma sa ilalim patungo sa ibang lugar).  Ang Olympus Mons ay may  taas na 22 km at may lapad (diameter) na 600 km.  Ang lapad naman ng kaldera nito ay mahigit sa 50 km ang lapad.  Lumaki ang Olympus Mons ng ganito dahil sa patuloy na pagdaloy ng magma,  na dahil na rin sa kawalan ng plate tectonics,  at ng kahinaan ng gravity sa Mars.

 

Larawan.  Gaano kalaki ang Olympus Mons kumpara sa Luzon? Ang lapad ng Olympus Mons (~600 km) ay halos kasing-lapad ng pahilaga-patimog na haba ng Luzon.  Subalit ang laki ng lugar na nasa ilalim nito ay lubhang mas malapad kaysa sa Luzon (Larawan mula kay Altair Regienne Galgana, NASA, at Google Earth).

 

Larawan.  Gaano kalaki ang Kaldera ng Olympus Mons kumpara sa Maynila?  Sa Bulkang Taal?  Ang buong Metro Manila ay maaring ipasok sa kaldera ng Olympus Mons (larawan sa itaas).  Ang buong Manila Bay ay halos kasing-laki nito;  Ang kaldera ng Taal ay mas maliit kumpara dito (larawan sa ilalim) (Larawan mula kay Altair Regienne Galgana, NASA, at Google Earth).

 
 


Mga Babasahin:
  •  Byrne, P. K., B. van Wyk de Vries, J. B. Murray, and V. R. Troll, the geometry of volcano flank terraces on Mars, Earth Planet. Sci. Lett., 281, 1-13, 2009.
  • Carr, M. H. (1973). "Volcanism on Mars". J. Geophys. Res. 78: 4049–4062.
  • McGovern, P. J., and J. K. Morgan, Volcanic spreading and lateral variations in the structure of Olympus Mons, Mars, Geology, 37, 139-142, 2009.
  • Wood C.A. (1984). Calderas - A planetary perspective. Journal of Geophysical Research 89, 8391-8406.
  • Zuber, M.T. and P.J. Mouginis-Mark (1992). Caldera subsidence and Magma Chamber Depth of the Olympus Mons Volcano, Mars. J. Geophys. Res., 97, B11, 18,295-18,307.
 
 

Mga Komento

Mag-post ng isang Komento

Mga sikat na post sa blog na ito

Impact Craters

-
Imahe
Ano ang mangyayari kapag ang isang meteor (bulalakaw) ay tumama sa lupa? Ang mga bulalakaw ay maaring galing sa mga asteroid --- na gawa sa mga bato, metal (Nickel-Iron), at iba pang mga elemento na nagmula pa sa mga sangkap sa pagbuo ng Solar System. Mayroon ding iba’t-ibang laki ng mga sangkap na ito, mula sa kasin liit ng mga alikabok (dust particles), hanggang sa laki na halos pamplanetarya, tulad ng mga asteroid na Ceres (diametro at 950 km) at Vesta (525 km ang diametro). Bagamat ang karamihan sa mga asteroid ay nasa pagitan ng orbit ng Mars at Jupiter, mayroong ilan sa mga ito ay tumatawid sa orbit ng Mundo (ex. Near-Earth Objects o NEAs), at ang ilan dito ay nahihigop ng grabitasyon ng mundo at bumabagsak sa lupa bilang meteorite o bulalakaw.   Larawan. Mga orbit ng mga asteroid. Makikita na ang marami ay tumatawid sa orbit ng daigdig. Mula sa Solar System Dynamics Group, NASA JPL. Ang maliliit na mga bulalakaw ay kadalasang nasusunog at sumasabog sa itaas ng
Magbasa nang higit pa

Abril sa Diliman: Bakit Sobrang Init Palagi?

-
Imahe
Bakit ba kapag buwan ng Abril ay sobrang init ng panahon lagi sa Diliman----at ganun din sa ibang bahagi ng Maynila? Bagama't ang pinaka kilalang dahilan ay ang daloy ng hangin sa rehiyon o klima, ang isa pang dahilan ay astronomikal: Ito ay tinatawag na “insolation” o insolasyon, isang prosesong pang-init na pisikal o t h ermal na kung saan ang init ng araw na direktang nakatutok sa Maynila (perpendikular) sa panahon ng Abril---na siyang nagdudulot ng madaling pag-init ng lupa. Ang insolasyon ay lubhang kakaiba sa konsepto ng "Insulation". Larawan 1A:  Ang direksyon ng sikat ng araw sa rehiyong tropikal kapag Hunyo (Summer Solstice) ay bahagyang tagilid. Simulasyon mula sa Seasons Explorer ng University of Nebraska-Lincoln.   Larawan 1B:   Ang direksyon naman ng sikat ng araw sa rehiyong tropikal kapag Abril ay lubhang direkta at perpendikular sa lupa. Nagdudulot ito ng matinding pag-init ng lupa.   Larawan 1C:  Kung ihahambing sa dalawa,
Magbasa nang higit pa

Pitong Araw sa Isang Linggo, Saan ba Talaga ito Nagmula?

-
Imahe
Isa sa pinakamalaking katanungan sa lahat ay ang konsepto ng pitong araw sa isang linggo. Saan ba talaga ito nagmula? Totoo bang ang pagkalikha ng daigdig ay sa loob lamang ng pitong araw? Bagamat hindi sakop ng blog na ito ang usaping pangrelihyon, aking tatalakayin ang isa sa mga makabuluhang paliwanag mula sa agham ng astronomiya. Ang agham ng astronomiya ay siyang pangunahing paraan upang itala ang mga haba ng araw, ng buwan, ng taon, at mga panahon. Dahil sa astronomiya, ang sangkatauhan ay natutong itala ng tama ang panahon ng pagtatanim, pag-ani, panahon ng taglamig, tag-init, tagsibol, taglagas, ganoon na rin  ang tag-ulan. Ang pitong araw ay nagmula sa pag-ikot  ni Luna (pangalan ng Buwan na ating gagamitin para hindi nakakalito sa buwan na ibig sabihin ay panahon!) sa Mundo.  Ang isang sidereal na buwan (base sa pagharap ni Luna sa malalayong bituin) ay mayroong 27.3 na araw ang haba, samantalang ang synodic na buwan (base sa phase ni Luna)ay mayroong 29.5 na araw ang
Magbasa nang higit pa